Dźwięki H i B od wielu już lat budzą kontrowersje wśród muzyków na całym świecie. Choć dla wielu są tym samym dźwiękiem, ich nazewnictwo różni się w zależności od tradycji muzycznej i "naleciałości". W tym artykule przyjrzymy się historii tych dźwięków, ich różnicom oraz znaczeniu w różnych systemach muzycznych.
Ludzie spierali się i nadal spierają o wiele rzeczy: Ziemia jest płaska czy kulista? Co było pierwsze – jajko czy kura? Czy ananas pasuje do pizzy? W Polsce również nie brakuje tematów do dyskusji, ale dziś skupimy się na jednym: dźwięk H kontra dźwięk B. Postaram się przedstawić Wam najciekawsze teorie związane z tym tematem. Tak, teorie, ponieważ nie jesteśmy pewni na 100% skąd się to tak naprawdę wzięło... 🤔
W systemie niemieckim dźwięk H odpowiada dźwiękowi B, który znajdziemy w systemie anglosaskim.
Polska tradycja muzyczna czerpała z niemieckiej muzyki klasycznej, gdzie przyjęto oznaczenie H dla naturalnego dźwięku B.
Z historycznych zmian w zapisie nutowym, gdzie B durus (B durum) przekształciło się w H najprawdopodobniej przez ewolucję pisma i błędy kopiowania.
Tak, znajomość obu systemów ułatwia komunikację z innymi muzykami, a także usprawnia pracę z programami do edycji partytur.
W średniowieczu mnisi zaczęli zapisywać chorały gregoriańskie z wykorzystaniem liter alfabetu: A, B, C, D, E, F, G.
Jednak interwał między F a B brzmiał nieprzyjemnie (dysonans) i według legendy został nazwany "diabolus in musica" – diabeł w muzyce.
W rzeczywistości określenie to miało być użyte po raz pierwszy dopiero w roku 1725 w rozprawie o kontrapunkcie "Gradus ad Parnassum" autorstwa austriackiego kompozytora barokowego Johanna Josepha Fuxa! W dodatku nie odnosiło się jedynie do trytonu.
Możemy jednak założyć, że powstanie trytonu i nieprzyjemne brzmienie mogło wpłynąć na decyzję o wprowadzeniu "dodatkowego dźwięku" - teoria pierwsza.
Drugą teorią mogła być chęć zaśpiewania obniżonego dźwięku B podczas śpiewania kolejnych dźwięków F, G, A i właśnie B. To "naturalne B" nam po prostu "nie leży". 😉
Tak więc z powodu pierwszej lub drugiej teorii (a może jeszcze innej!), wprowadzono rozróżnienie B na:
B durus / B durum – twarde, naturalne B
B mollis – miękkie, obniżone B
Uwaga!
W internecie spotykałem się z dwiema wersjami zapisania B twardego: zarówno :durus" jak i "durum" mimo, że to wersja "durum" jest tą bardziej poprawną pod względem gramatycznym.
Przykłady, które pokazuję Wam powyżej, to takie wygenerowane przez AI "wersje poglądowe" i istnieje szansa, że były stosowane jeszcze inne symbole, które mogły oznaczać B quadratum dla B durus / B durum, oraz B rotundum dla B mollis.
Czy powyższe symbole czegoś Wam nie przypominają? Może jakieś znaki, które stosujemy w muzyce obecnie? 😀
Istnieje kilka teorii na temat przemiany B w H:
Pomyłka w piśmie – B durus / B durum ewoluowało w H przez błąd w zapisie, który później powielany "utrwalił się" na stałe..
Styl pisma – B quadratum stopniowo zaczęło przypominać literę "h" (możliwe, że przez np. oszczędność czasu lub różne style pisania).
Brak stempla – Drukarze nie mieli odpowiedniego stempla dla B quadratum, więc używali czegoś podobnego - litery H.
W efekcie powstały dwa systemy notacji muzycznej, który istnieje do dnia dzisiejszego:
Niemiecki system notacji – z dźwiękiem H
Anglosaski system notacji – z dźwiękiem B
System | Nazwa dźwięku | Obniżony dźwięk | Podwyższony dźwięk | Regiony stosowania (m. in.) |
---|---|---|---|---|
Niemiecki | H | B | His | Niemcy, Polska, Czechy, Austria |
Anglosaski | B | B♭ / B flat | B♯ / B sharp | USA, Wielka Brytania, Francja |
W Polsce spotykają się dwie tradycje muzyczne:
Muzyka klasyczna – polska muzyka klasyczna oparta jest na systemie niemieckim, dlatego w Polsce używa się nazwy dźwięku jako H.
Muzyka rozrywkowa – polska muzyka rozrywkowa czerpie głównie z tradycji anglosaskiej, używa więc dźwięku B.
Dodatkowo, w edukacji muzycznej stosowana jest solmizacja, gdzie dźwięk H nazywany jest także jako "Si". Jakby tego było mało, to na świecie można jeszcze spotkać "Ti" zamiast "Si", a także "Ut" zamiast "Do", co prowadzi do jeszcze większego zamieszania - nasze H może mieć aż cztery różne nazwy. 😮
Włochy, Hiszpania, kraje latynoskie
Solmizacja jest stosowana także w innych krajach, głównie w edukacji muzycznej (solfeż).
Dla muzyków ważne jest zrozumienie obu systemów notacji:
Kompozytorzy muszą więc być świadomi różnic w nazewnictwie przy pracy na oprogramowaniu muzycznym, a także przy tworzeniu utworów dla międzynarodowej publiczności.
Uczniowie korzystający z różnych filmów na YouTube - znajomość różnic pomaga dobrze zrozumieć temat i nie wprowadza zamieszania między dwoma systemami.
Wykonawcy powinni znać oba systemy, aby poprawnie interpretować piosenki czy utwory z różnych tradycji.
Nauczyciele muzyki powinni przekazywać wiedzę w sposób rzetelny, informując o obu systemach uczniów, przygotowując ich do pracy w różnych kontekstach muzycznych.
Jeśli chcesz zgłębić temat różnic między dźwiękami H i B jeszcze bardziej, to obejrzyj mój film:
W filmie znajdziesz:
Szczegółowe wyjaśnienie przemiany B w H
Przykłady dźwiękowe, pozwalające lepiej zrozumieć różnice.
O co chodzi z zapisem B-A-C-H?
Choć różnice w nazewnictwie mogą wydawać się mylące, ważne jest, aby muzycy byli świadomi obu systemów i potrafili się nimi posługiwać. Najważniejsze jest, aby dobrze rozumieć się w swojej muzycznej grupie. I pamiętajcie - szanujmy różne tradycje muzyczne!
Czy więc istnieje jedyna, "poprawna" wersja? Nie! W obecnych czasach stosowane są różne systemy notacji. Możemy się kłócić czy "Wielka msza" J. S. Bacha jest w tonacji h moll czy B minor, ale tak naprawdę to co to właściwie zmieni? Cieszmy się muzyką!
Wszystkiego dobrego, cześć!
Chcesz nauczyć się grać na pianinie? Szukasz nauczyciela? Sprawdź mój artykuł: Nauka gry na pianinie z nauczycielem
🔒 Wszystkie grafiki w tym artykule objęte są licencją CC BY-NC 4.0. Użycie dozwolone wyłącznie w celach niekomercyjnych z obowiązkowym podaniem linka do tej strony.
Pasjonat, który nieustannie eksploruje muzyczne ścieżki. Jego podejście, oparte na wręcz koleżeńskiej relacji podczas dzielenia się wiedzą motywuje innych do odkrywania nowych horyzontów i podnoszenia swoich umiejętności.
Znajdź mnie w innych mediach: